رژیم کتو یا کتوژنیک، یک رژیم کم کربوهیدرات و پر چربی است. این برنامه غذایی برای بعضی افراد خاصیت درمانی دارد اما شواهد کمی نشان می دهد که باعث کاهش وزن در طولانی مدت می شود.
افراد در رژیم کتوژنیک، هر روز مقدار بسیار کمی کربوهیدرات، مقداری پروتئین و مقدار زیادی چربی مصرف می کنند. بدن از طریق فرآیندی به نام کتوز، چربی را به کتون به عنوان انرژی تجزیه می کند. برخی از قسمت های بدن مانند مغز و گلبول های قرمز خون، برای کار کردن به گلوکز نیاز دارند و نمی توانند از کتون ها برای انرژی استفاده کنند. در نتیجه، بدن پروتئین های غذا یا ماهیچه ها را برای ساخت گلوکز تجزیه خواهد کرد.
رژیم کتوژنیک شامل چه چیزهایی است؟
در رژیم کتوژنیک معمولاً فقط 20 تا 50 گرم کربوهیدرات در روز مصرف می شود؛ به عنوان مثال، 50 گرم کربوهیدرات برابر با 2 برش نان و یک موز است. کربوهیدرات ها حدود 10 درصد از مصرف روزانه را در رژیم کتوژنیک تشکیل می دهند. این بدان معناست که بدن شما چربی را برای انرژی تجزیه می کند و در حالت کتوز باقی می ماند.
کربوهیدرات چیست؟
کربوهیدرات ها مواد مغذی مهمی هستند که منبع عالی انرژی برای بدن و به خصوص مغز محسوب می شوند. برای جلوگیری از کتواسیدوز (بالا رفتن سطح کتون در خون به طور خطرناک) به کربوهیدرات نیاز دارید.
بیشتر غذاهای حاوی کربوهیدرات علاوه بر انرژی، ویتامین ها، مواد معدنی و فیبر بدن را نیز برای سلامت روده تأمین می کنند.
چه انتظاری می توان از رژیم کتوژنیک داشت؟
غذاهای اصلی در رژیم کتوژنیک شامل گوشت، ماهی، تخم مرغ، پنیر، روغن، خامه، آووکادو و آجیل است. ممکن است مقداری سبزیجات کم کربوهیدرات مانند کاهو و خیار نیز در برنامه جا داشته باشند. رژیم غذایی کتوژنیک عادی، فقط مقادیر کمی از برنج، ماکارونی، میوه، غلات، نان، لوبیا و سبزیجات نشاسته ای مانند نخود و سیب زمینی را دربردارد.
دریافت تمام مواد مغذی ضروری روزانه در حین پیروی از رژیم کتوژنیک ممکن است برای افراد دشوار باشد.
قبل از شروع رژیم کتوژنیک، با یک پزشک عمومی یا یک متخصص تغذیه در مورد بی خطر بودن این رژیم برای خود مشورت کرده و از دریافت مقدار و انواع چربی ها، فیبر و ویتامین ها و مواد معدنی مناسب اطمینان حاصل کنید.
نکات کلیدی رعایت رژیم کتوژنیک
- رژیم کتوژنیک (کتو) یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات است که از کتون های حاصل از تجزیه چربی به عنوان منبع اصلی انرژی برای بدن استفاده می کند.
- برای برخی افراد، رژیم کتوژنیک خطرناک است؛ برای مثال برای اکثر کودکان، افراد در دوران بارداری یا شیردهی، افراد مبتلا به بیماری، افراد در معرض خطر ابتلا به اختلال خوردن و یا در صورت مصرف برخی داروهای دیابت.
- بعضی کودکان مبتلا به صرع که هنوز تشنج دارند می توانند رژیم کتوژنیک را امتحان کنند، اما آنها نیاز به نظارت دقیق و مکمل های غذایی دارند.
- شواهد کمی در حمایت از استفاده از رژیم کتوژنیک برای کاهش وزن طولانی مدت وجود دارد.
- قبل از شروع رژیم کتوژنیک با پزشک عمومی یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
معایب رژیم کتوژنیک چیست؟
رژیم کتوژنیک معمولاً در کوتاه مدت منجر به کاهش وزن می شود. این ممکن است بدین علت باشد که کتو سرشار از چربی است و همین امر باعث می شود برای مدت طولانی تری احساس سیری کنید.
بعضی از اثرات منفی کوتاه مدت و معایب رژیم کتو نیز عبارتند از:
- عوارض گوارشی
- سردرد
- حالت تهوع
- بوی بد دهان
- کم آبی
تاثیر رژیم کتوژنیک برای درمان پزشکی
صرع : اگر کودک شما مبتلا به صرع بوده و در حین مصرف داروهای ضد صرع همچنان تشنج داشته باشد، رژیم کتوژنیک می تواند برای او مفید واقع شود. رژیم کتوژنیک برای صرع کودکان، تنها بایستی طبق دستور متخصص مغز و اعصاب و با حمایت یک متخصص تغذیه مورد استفاده قرار گیرد. کودک همچنین به مکمل های غذایی نیاز دارد تا بتواند تمام ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن خود را تأمین کند.
دیابت : در دیابت نوع 2، رژیم کتوژنیک ممکن است کنترل قند خون را در کوتاه مدت بهبود بخشد. با این حال، اثرات طولانی مدت آن مشخص نیست و حتی داشتن یک رژیم غذایی پرچرب می تواند سطح کلسترول را نیز افزایش دهد.
بیماری های دیگر : لازم به ذکر است که شواهدی مبنی بر اینکه رژیم کتوژنیک بتواند سرطان را درمان یا معالجه کند، وجود ندارد. اگر برای سلامتی خود قصد دارید از رژیم کتوژنیک استفاده کنید، بهتر است ابتدا با پزشک مشورت نمایید؛ زیرا این رژیم غذایی برای همه مناسب نیست و ممکن است خطراتی برای سلامتی بعضی افراد به همراه داشته باشد.
رژیم کتو برای کاهش وزن
رژیم کتوژنیک عموماً برای کاهش وزن در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 توصیه می شود، اما در این مورد نیز شواهد محکمی وجود ندارد. کتو، معمولاً می تواند در چند ماه اول به کاهش وزن کمک کند ولی دوام نخواهد آورد. همچنین، در افراد دارای اضافه وزن بدون دیابت نیز مزایای کوتاه مدتی داشته است اما اثبات وجود اثرات طولانی مدت آن به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
پایبند بودن به رژیم کتوژنیک ممکن است سخت باشد زیرا غذاهای مصرفی شخص را محدود می کند. به همین دلیل، بسیاری از افراد پس از مدتی از آن دست می کشند. کلید حفظ وزن سالم در بلندمدت، پایبندی به یک الگوی غذایی سالم است که بتوان با گذشت زمان نیز آن را رعایت کرد.
خطرات رژیم کتوژنیک
رژیم های کم کربوهیدرات مانند کتوژنیک می توانند بر رشد کودک تأثیر بگذارند و باید از آنها اجتناب کرد.
اگر از انسولین یا داروهای خاصی برای دیابت خود استفاده می کنید، ممکن است تحت رژیم کتوژنیک در معرض خطر ابتلا به قند خون پایین (هیپوگلیسمی) قرار بگیرید. همچنین در صورت مصرف داروهای خاص به ویژه مهارکننده های SGLT-2 همزمان با رژیم کتوژنیک، خطر کتواسیدوز دیابتی وجود دارد.
پیروی از رژیم کتوژنیک در موارد زیر نیز توصیه نمی شود:
- دوران بارداری یا شیردهی
- قرار داشتن در معرض خطر اختلال خوردن
- ابتلا به بیماری کلیوی
چه زمانی برای رژیم کتو باید به پزشک مراجعه کرد؟
همیشه قبل از شروع رژیم کتوژنیک با پزشک خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که این رژیم انتخاب درستی برای شما است. پزشک عمومی ممکن است برای اطمینان از اینکه به اندازه کافی در رژیم غذایی خود مواد مغذی دریافت می کنید، شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد.
